Martin van Rijn verwoordde het onlangs, bij de presentatie van het onderzoeksrapport naar de werkcultuur bij de NPO treffend: “Gezonde organisaties kenmerken zich niet door de afwezigheid van conflicten maar in de wijze waarop wordt geacteerd wanneer zo’n conflictsituatie dreigt of optreedt. Dat is te weinig gebeurd.” (tijdens de presentatie van het Rapport van de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen)
Vooropgesteld, deze post gaat niet over grensoverschrijdend gedrag, waar een belangrijk deel van het rapport over gaat. Alle schrijnende gevallen van grensoverschrijdend gedrag in de omroepwereld verdienen volle aandacht en het rapport van Van Rijn is hopelijk de start van een omslag.
Wij richten ons hier op de opmerking van Van Rijn enigszins in de marge maakte over een cultuuraspect dat vaak samenvalt in een omgeving waar grensoverschrijdend gedrag een acceptabele norm wordt; Het wegkijken bij en/of wegmasseren van mogelijke conflicten. Bijvoorbeeld door het afkopen of herplaatsen van medewerkers die in de knel zijn gekomen, aan de bel hebben getrokken of het conflict proberen aan te gaan.
Laten we eerlijk zijn, omgaan met conflicten is niet gemakkelijk. Het vergt moed, openheid en specifieke vaardigheden, vooral van leiders, om een omgeving te creëren waarin dit mogelijk is. In een cultuur waar conflicten worden vermeden of juist grote kans hebben op verdere escalatie (door bijvoorbeeld de angst voor represailles van leidinggevenden of derden), komen werkrelaties vroeg of laat onder druk te staan. Belangrijke kwesties blijven onbesproken en spanningen onderhuids blijven smeulen, met alle gevolgen van dien. Juist daarom is het zo essentieel om te investeren in het vermogen om effectief met conflicten om te gaan.
Belangrijk aspect van conflicthantering: investeer in de relatie! In plaats van weglopen, er naar toe lopen, met open blik en nieuwsgierigheid naar de ander. Hoe lastig dit ook kan zijn. Het begint met het cultiveren van vaardigheden zoals communicatie en empathie, maar het gaat verder dan dat. Leiders moeten bedreven zijn in het herkennen, bespreken en oplossen van conflicten, zowel binnen hun teams als wanneer zij zelf betrokken zijn bij een conflict. Het is essentieel dat zij veilige wegen creëren om dergelijke situaties aan te pakken, zelfs als zij zelf direct betrokken zijn. Dit vereist niet alleen objectiviteit en de-escalatievaardigheden, maar ook het vermogen om een atmosfeer van vertrouwen en openheid te cultiveren.
Deze vaardigheden worden vaak aangeboden in diverse trainingen. Wie kent ze niet? Trainingen zoals Effectieve Communicatie, Actief Luisteren, Constructief Feedback Geven, De-Escalerende Communicatie, en ga zo maar door. Misschien heb je wel eens deelgenomen aan zo een training. En net als vele anderen twee takeaways voor jezelf meegenomen (LSD? ANNA? OEN?) en vooral gedacht: logisch, open deuren. Snap ik, kan ik! Maar stel jezelf eens de gewetensvraag: hoe vaardig ben je er daadwerkelijk in? Hoe vaak pas je het toe in je werk? Hoe effectief is het? En hoe weet je dat? Hoe sterk is je zelfreflectie?
De ervaring toont dat veel mensen zichzelf overschatten. Daarom hierbij een kort overzicht van een aantal essentiële “pointers”.
Waarom conflicten een essentieel onderdeel zijn voor elke gezonde organisatie:
Innovatie gedijt op diversiteit van perspectieven: Conflicten ontstaan wanneer verschillende ideeën, perspectieven en overtuigingen samenkomen. Het is in deze wrijving dat nieuwe inzichten worden geboren en innovatieve oplossingen ontstaan.
Persoonlijke en professionele groei: Conflict dwingt ons om onze overtuigingen en aannames te heroverwegen. Het daagt ons uit om te groeien, zowel op persoonlijk als professioneel niveau, en om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen.
Sterkere relaties: Het omgaan met conflicten op een constructieve manier kan leiden tot diepere en sterkere relaties. Wanneer we conflicten aangaan met respect en openheid, bouwen we vertrouwen en begrip op, wat essentieel is voor effectieve samenwerking.
Concrete vaardigheden die zowel leiders als teamleden kunnen cultiveren:
Communicatie: is de sleutel tot het begrijpen van elkaars standpunten en het voorkomen van misverstanden die tot conflicten kunnen leiden. Luister actief, stel vragen en geef constructieve feedback.
Empathie: Het vermogen om je in te leven in de gevoelens en perspectieven van anderen is essentieel om conflicten op een respectvolle manier aan te pakken. Probeer de wereld te zien vanuit het perspectief van de ander en erken hun emoties.
Specifieke vaardigheden voor leidinggevenden:
Conflicthantering: Leiders moeten vaardig zijn in het herkennen, bespreken en oplossen van conflicten binnen hun teams. Dit vereist het vermogen om objectief te blijven, conflicten te de-escaleren en gezamenlijke win-win oplossingen te vinden.
Het creëren van een veilige omgeving: Leiders moeten een cultuur van vertrouwen en openheid bevorderen waarin teamleden zich vrij voelen om hun ideeën, standpunten en zorgen te uiten zonder angst voor represailles. Dit kan worden bereikt door het tonen van authenticiteit, het waarderen van diversiteit en het belonen van constructieve feedback.